Interview Chee-Han Kartosen-Wong
“Mensen zien het als een ‘schattig kinderboekje’, maar voor ons is het van zo veel waarde, want we wilden echt iets neerzetten wat representatief en inclusief is.”
Door Raja Felgata en Khalid Ouaziz
Ze is content creator, freelance (video-)editor, spreker en schrijver, en ze werkte onder andere voor Coca-Cola, Adidas en PlayStation. Samen met haar man schreef ze Waar is mijn noedelsoep?!?, een kinderboek zonder clichés over Aziaten. Een persoonlijk gesprek met Chee-Han Kartosen-Wong.
Raja: Je hebt in Engeland als editor gewerkt. Hoe groot is het verschil met Nederland wat betreft de representatie van cultureel diverse creatievelingen op beeld en achter de schermen?
Chee-Han: In Londen zijn ze echt tien stappen verder dan wij. Wij staan aan het begin van de ontwikkeling en het omarmen van diversiteit. Maar in Londen is meer aan de hand en dat zie je terug in verschillende uitingen. Niet alleen culturele diversiteit, maar ook in gender, mindervalide mensen, op alle vlakken wordt het doorgetrokken. Maar ze zijn er nog niet, want ze hebben ook issues, zoals je ziet met BLM.
Raja: Wat kan Nederland leren van Engeland over culturele diversiteit?
Chee-Han: Het begint al bij het uitnodigen van iemand van kleur voor een sollicitatiegesprek. Er spelen altijd vooroordelen mee. Ik word altijd in het Engels benaderd, terwijl ik uit Twente kom, dus Hollandser kun je het niet krijgen, en toch vragen ze altijd ‘kun je wel Nederlands?’ In Londen is dat minder. Een Mohammed of een Ali, of whatever, komt daar sneller binnen. Een tweede is bijvoorbeeld het castingsysteem in Londen, daar is veel minder sprake van typecasting. Hier in Nederland hebben we dat nog heel erg. Als je een bepaald kleurtje hebt, dan sta je voor een bepaald iets.
Khalid: Je hebt een hoop campagnes op je naam staan, waar ben je het meest trots op en waarom?
Chee-Han: Het kinderboek. Alle kennis en ervaring die we de afgelopen 10-15 jaar hebben opgedaan, hebben we meegenomen en in ons kinderboek gestopt. Mensen zien het als een ‘schattig kinderboekje’, maar voor ons is het van zo veel waarde, want we wilden echt iets neerzetten wat representatief en inclusief was. Het is het eerste kinderboek met een inclusief Aziatisch hoofdpersonage, dat niet wordt afgebeeld als de ander, maar als eenieder.
Reza en Chee-Han Kartosen-Wong – foto: Lisa Zilver
Raja: Waarom is het belangrijk dat ouders hun kinderen op jonge leeftijd leren dat de ‘ander’ niet anders is?
Chee-Han: Dat is een key point. Je moet bij de opvoeding beginnen. Wat mensen niet beseffen is dat beeldvorming begint tussen 3-7 jaar. Als kind ben je een spons en neem je alles op. Je ouders zijn je voorbeeld, en die ben je aan het copy-pasten. Als ouder is het in die periode het allerbelangrijkste een goed en realistisch beeld te geven van hoe de wereld is. Ook het lesmateriaal op school is daarom zo belangrijk.
Khalid: In Amerika is het steeds vaker normaal dat er film- en serieproducties met volledig vrouwelijke teams worden gemaakt, ook vrouwen van kleur. Kan zoiets in Nederland? En hoe zorg je ervoor dat de balans qua representatie gelijkwaardig is?
Chee-Han: Dan kom je bij een quotum terecht, zoals een vrouwenquotum in het bedrijfsleven. Wat me daarbij stoort, als je een voorstel doet van iemand van kleur, dat je dan te horen krijgt ‘maar het moet wel over kwaliteit gaan’. Dan impliceer je dat mensen van kleur geen kwaliteit hebben of niet op een bepaald niveau zitten. Dat vind ik zo’n foute uitspraak.
Er zijn weinig ‘van ons’ op tv of achter de camera. Althans zo lijkt het, want de Aziatische community is vrij onzichtbaar.
Khalid: Is de reclame-industrie al verder op het gebied van diversiteit dan andere sectoren?
Chee-Han: Ja en nee. Er is een grote kern in de reclame-industrie die nog steeds niet begrijpt waarom diversiteit belangrijk is. En dat komt omdat de reclame-industrie superwit is. Er zitten mensen op posities die het niet willen begrijpen. Als je die koppigheid niet doorbreekt, dan komen veranderingen heel langzaam. Bij de reclamemakers zie je dat er nu mensen van kleur op posities zitten om acties te kunnen ondernemen. Daarom rolt het balletje iets sneller en kunnen ze meer mensen opnemen. In de reclamewereld is de juiste instelling meer aanwezig om er verandering in te brengen.
Raja: Over die aanwezigheid gesproken, er zijn veel Aziatische Nederlanders die zich in het publieke debat uitspreken tegen de stereotypering van Aziatische mensen. Hoe belangrijk is het voor die Asian Communities om jullie eigen verhaal te vertellen, via eigen platforms en met eigen werk?
Chee-Han: Heel belangrijk, want we zijn ‘ondergerepresenteerd’ in alle media-uitingen. Er zijn weinig ‘van ons’ op tv of achter de camera. Althans zo lijkt het, want de Aziatische community is vrij onzichtbaar. Je hoort ons niet, waardoor we worden gezien als de ‘modelminderheid’. Aziatische mensen maken nooit ruzie, dus zijn ze goed geïntegreerd. Dat is altijd het label dat ze krijgen. Dat is iets heel schadelijks. Daardoor is er ook een plafond om hogerop te komen, bepaalde posities te bekleden of kansen te krijgen. Het is dus belangrijk dat er steeds meer geluid uit deze hoek komt, en dat de Aziatische community actiever wordt in de media. Wij horen ook in deze maatschappij.
Khalid: Jijzelf zorgt ervoor dat er meer rolmodellen zichtbaar worden. Wat is jouw grootste ambitie?
Chee-Han: Ik zou het tof vinden om een film te maken met een inclusieve cast, een écht diverse crew, en met échte gelijkwaardigheid. Iedereen praat namelijk wel over diversiteit, maar velen voelen zich nog steeds niet welkom op de werkvloer. Ik heb al wat ideeën, maar ik kan er niet veel over zeggen. Elke keer ben je weer boos over wat er gebeurt wat betreft racisme en discriminatie. En veranderingen gaan tergend langzaam, maar in de afgelopen maanden zijn er zo veel gesprekken losgekomen. Dankzij BLM leeft ook de Aziatische community op, en de andere communities voelen ook: ‘ja hé, wacht eens even, wij moeten ook onze stem uitbrengen, want dit is ook ons land’. En dat zou ik wel graag willen vertalen naar een film.
